Nr konta bankowego: 10 1240 4025 1111 0010 6175 7085 - Przekaż 1,5% podatku nr KRS 0000445584 biuro@poranek.pl

Na świecie marnuje się rocznie 1,3 mld ton żywności rocznie [1]. Taka ilość wystarczyłaby na wyżywienie wszystkich mieszkańców Polski przez 66 lat. 88 milionów – tyle ton rocznie marnuje się w Unii Europejskiej, z czego w samej Polsce – do kosza trafia 9 mln ton jedzenia [2]. Jak nie marnować żywności oszczędzając nasze portfele i środowisko? Ile tracimy, marnując jedzenie?

Co tracimy wyrzucając?

Wyrzucanie niespożytego jedzenia to strata dla naszego portfela. Około 2500 zł rocznie dla jednego gospodarstwa domowego! Dodatkowy koszt to zmarnowanie ⅓ zasobów zużytych do produkcji tej żywności, czyli wody, (której już teraz brakuje w wielu krajach, w tym w Polsce), nawozów, ludzkiej pracy czy szkodliwych gazów powstałych w wyniku produkcji, przechowywania, transportu (czyli tzw. śladu węglowego, a więc sumy szkodliwych gazów cieplarnianych wytworzonych i wyemitowanych po to aby wyprodukować dany produkt).

 Jak nie marnować żywności?

1. Rób mniejsze zakupy, sporządź listę

Robienie zbyt dużych zakupów to jedna z głównych przyczyn marnowania jedzenia. Co Czwarta osoba w Polsce (27,8%) nigdy lub bardzo rzadko przygotowuje listę zakupów [3]. A warto! Stworzenie listy potrzebnych do zakupienia produktów to dobry pierwszy krok do tego, by zakupione kilka miesięcy wcześniej produkty nie zalegały w szafkach, pozwala nam też ograniczyć  nadmierne kupowanie rzeczy nieplanowanych [4]. Zarówno aktywiści jak i praktycy kulinarni są zgodni: nie kupujmy nowych produktów do momentu, aż nie zużyjemy starych. Nie dawajmy się również kusić promocjom i nie kupujmy na zapas – chyba, że są to produkty, które można długo przechowywać (np. produkty suche jak makaron, ryż lub konserwowe)..

2. Przechowuj żywność w odpowiedni sposób

Najczęstszym powodem wyrzucania żywności jest jej zepsucie (65,2%). Niebagatelny wpływ na to mają warunki przechowania. Z reguły świeże, surowe lub gotowane produkty najlepiej jest przechowywać w lodówce lub zamrażarce. Do suchych produktów najlepiej wybrać szczelnie zamknięte pojemniki, które zapobiegną dostawaniu się wilgoci do środka, a także pozwalają zachować świeżość produktu. Najlepsze są pojemniki szklane, które nie wchodzą w reakcje chemiczne z produktami spożywczymi. W tym celu można użyć pustych słoików po zakupionych produktach. Warto je zachowywać a nie każdorazowo wyrzucać.

Nowe zakupy chowaj głębiej do lodówki, pamiętaj również aby częściej zamrażać żywność – szczególnie pieczywo, które psuje się najszybciej.

Odpowiednie przechowywanie ma jeszcze jeden praktyczny wymiar – niektóre produkty mogą posłużyć w kuchni znacznie dłużej, niż wskazuje na to data minimalnej trwałości .

3. Czytaj etykiety i zwracaj uwagę na datę przydatności!

Za niewłaściwe przechowywanie często odpowiada m.in. nieczytanie albo  niezrozumienie etykiet. Na przykład, zaledwie 1/3 Polaków zna różnicę między terminami „należy spożyć do” a „najlepiej spożyć przed”. Jak odszyfrować termin ważności podany na opakowaniu ?

  • należy spożyć do – lepiej nie jedz, jeśli już jest po dacie – to bezwzględny termin przydatności
  • najlepiej spożyć przed – jeśli nie widzisz widocznych przeciwwskazań, możesz śmiało zjeść ten produkt. To tzw. data minimalnej trwałości.

Warto uwzględnić szacowaną trwałość produktów przy planowaniu zakupów. Produkty świeże, jak warzywa, owoce, mięso i jaja są surowcami najmniej trwałymi. Najtrwalsze są produkty poddane procesowi obróbki lub przetworzenia, na przykład koncentraty lub niektóre produkty suche.

4. Nie przesadzaj z porcjami posiłków

Nie przesadzaj z dużymi porcjami, gdyż resztki jedzenia najczęściej do kosza trafiają właśnie z talerza. Nałóż najpierw mniejszą porcję – zawsze możesz przecież dołożyć sobie dokładkę. Poza tym mniejsza ilość jedzenia zazwyczaj wygląda lepiej na talerzu. Estetyka potraw ma niebagatelny wpływ na walory smakowe.

5. Twórcze wykorzystanie resztek

Resztki lub mało atrakcyjne, np. lekko przywiędnięte owoce nie muszą wylądować w śmieciach, mogą posłużyć jako składnik wartościowych i urozmaiconych posiłków. Improwizuj w kuchni, wykorzystując produkty, które zostały z poprzedniego obiadu. Na przykład, resztki potraw oraz napoczęte warzywa i owoce mogą stanowić dobrą bazę dla sałatek, a te ostatnie i warzywa lekko nadwiędnięte, ale nie zepsute – dobry składnik potraw duszonych.

Mamy nadzieje, że dzięki powyższym radom będziesz już wiedział(a) jak nie marnować żywności w swoim gospodarstwie domowym. Smacznego i na zdrowie!

[1] Raport organizacji FAO (Food and Agriculture Organisation of the United Nations) „Food systems for better nutrition” 2013: http://www.fao.org/publications/sofa/2013/en/
[2] Najwięcej, bo ponad połowę zmarnowanej żywności odpowiadają konsumenci – my sami. Dla porównania, produkcja żywności generuje straty o wysokości 19%. Więcej na ten temat w raporcie Federacji Polskich Banków Żywności – Nie Marnuję Jedzenia 2019”: https://niemarnuje.bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2019/11/banki-zcc87ywnosci_-raport-nie-marnuj-jedzenia-2019.pdf
[3] Projekt „Opracowanie systemu monitorowania marnowanej żywności i efektywnego programu racjonalizacji strat i ograniczania marnotrawstwa żywności (PROM)” finansowane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu GOSPOSTRATEG realizowany w latach 2018 – 2020 przez konsorcjum w składzie: Federacja Banków Żywności, Instytut Ochrony Środowiska, KOWR, SGGW, PTTŻ.
[4] Raport Federacji Polskich Banków Żywności – Nie Marnuję Jedzenia 2019”: https://niemarnuje.bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2019/11/banki-zcc87ywnosci_-raport-nie-marnuj-jedzenia-2019.pdf

Skip to content